Ίσως έχεις κι εσύ γνωρίσει ανθρώπους στη ζωή σου που είναι εμφανής η περίσσια ευφυΐα τους. Που είναι και λες και νιώθεις πόσο γρήγορα γυρίζουν τα γρανάζια στο μυαλό τους, που δεν προλαβαίνεις τον τρόπο σκέψης τους και χάνεσαι ακόμη κι όταν σου εξηγούν για πολλοστή φορά το ίδιο πράγμα. Έχουμε συνηθίσει τέτοιους ανθρώπους να τους θεωρούμε ως βαθιά σκεπτόμενους και καθόλου παρορμητικούς τύπους. Αφού το μυαλό τους δίνει κάποιες επιπλέον από τις μέσες στροφές, θεωρούμε πως ζυγίζουν και ξαναζυγίζουν τα πράγματα προτού πάρουν κάποια απόφαση. Είναι όμως έτσι; Είναι oι πιο ευφυείς άνθρωποι πράγματι λιγότερο παρορμητικοί; Ή απλώς είναι μια ψευδαίσθηση του δικού μας μυαλού μπροστά σε κάτι που δεν καταλαβαίνει;
Σε μια έρευνα που διεξήχθη από το UCLA αποδείχθηκε ότι πραγματικά στους πιο ευφυείς ανθρώπους οι πληροφορίες ταξιδεύουν γρηγορότερα στο μυαλό τους και η ικανότητά τους αυτή είναι κληρονομική. Γι’ αυτό και πολλές φορές ίσως δυσκολεύεσαι ν’ ακολουθήσεις την ταχύτητα σκέψης κι έκφρασής τους. Από την άλλη είναι κι οι εντελώς παρορμητικοί άνθρωποι, αυτοί που δε σκέφτονται δύο και τρεις φορές προτού ενεργήσουν, αυτοί που πηδάνε πρώτοι, αυτοί που τολμούν όταν οι άλλοι δειλιάζουν. Είναι ένδειξη ευφυίας αυτή η παρορμητικότητά τους ή μήπως αποδεικνύει μειωμένη ευφυΐα όταν μπροστά στην έξαψη της στιγμής ή τη χαρά του καινούργιου μετριάζουν τον κίνδυνο και τολμούν; Μήπως τελικά το να τολμάμε μας κάνει πιο χαζούς;
Πολλοί ψυχολόγοι έχουν μελετήσει τον παρορμητισμό στις ανθρώπινες συμπεριφορές κι έχουν καταλήξει ότι όταν παρουσιάζεται σε υπέρμετρο βαθμό στην προσωπικότητα ενός ανθρώπου ίσως συνδέεται και με βαθύτερα ψυχολογικά θέματα και διαταραχές. Ο ψυχολόγος Hans Eysenck υποστήριξε ότι ο παρορμητισμός χαρακτηρίζεται από απρογραμμάτιστες επικίνδυνες συμπεριφορές και γρήγορες αποφάσεις που μπορούν να έχουν συχνά δυσάρεστες και. Όταν λοιπόν αυτό υπερτερεί της τυποποιημένης λογικής σκέψης ίσως οι πράξεις είναι επικίνδυνες. Ο ψυχολόγος Scott Dickman από την άλλη, επεσήμανε ένα άλλο συστατικό, που ονομάζεται συστατικό αναστολής, το οποίο εκδηλώνεται ως ανεπαρκής προσοχή κι είναι από μόνη της αιτία παρορμητικότητας. Όμως, πόσο πραγματικά συνδέεται ο παρορμητισμός κι ο αυθορμητισμός με την ευφυΐα; Αρκεί να παρατηρήσουμε το μοτίβο των πράξεων για να έχουμε απάντηση.
Σε έρευνα του Spanish Journal of Psychology ανάμεσα σε 241 ανήλικους μαθητές γυμνασίου σχετικά με τον αυθορμητισμό, την ευφυΐα και τις ακαδημαϊκές επιτυχίες, έδειξε ότι υπάρχει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ παρορμητικότητας και νοημοσύνης, ειδικότερα στους ανθρώπους αυτούς που οι ευφυΐα τους κατέχει υψηλές κλίμακες. Παράλληλα, η έρευνα έδειξε θετική σχέση μεταξύ παρορμητικότητας κι ακαδημαϊκής αποτυχίας, υποδεικνύοντας ότι πρακτικά όσο υψηλότερα ανεβαίνεις την ακαδημαϊκή σκάλα τόσο λιγότερο παρορμητικός είσαι. Άρα ίσως δεν έχει να κάνει άμεσα με το επίπεδο αυτού που ονομάζουμε σφαιρικά εξυπνάδα, μα με την τυπικότητα, την προσήλωση, την ικανότητα να εκπαιδευτείς και να μάθεις.
Ίσως τελικά λοιπόν όπου το ρίσκο ζυγίζεται με ώριμη κι ενδελεχή σκέψη να αποφέρει μια πιο έξυπνη πράξη. Κι όπου παρουσιάζεται υπέρμετρο, ίσως αποτελεί προμήνυμα για άλλα, σοβαρότερα θέματα. Τελικά αποτελεί κι επιστημονική απόδειξη ότι οι περισσότερο ευφυείς άνθρωποι είναι και λιγότερο παρορμητικοί, απλώς αυτό συμβαίνει κατά περίπτωση κι όχι γενικά. Όταν αναφερόμαστε σε ακαδημαϊκά επιτεύγματα κι επιτυχίες είναι ξεκάθαρο ότι η ορθολογιστική σκέψη είναι απευθείας ανάλογη της επιτυχίας. Όταν όμως αναφερόμαστε σε πρωτοφανή επιτεύγματα και καινοτομίες, χρειάζεται μόνο η ορθολογιστική σκέψη ή μήπως ο συνδυασμός του με μια δόση παρορμητισμού κι αυθορμητισμού να είναι αναγκαίος; Κι αν πράγματι χρειάζεται αυτός ο μαγικός συνδυασμός των δύο ποιος μπορεί να καθορίσει ποια είναι η σωστή αναλογία; Μάλλον κανείς. Ίσως αυτό να είναι και το μυστικό για να συμβαίνουν μεγάλα πράγματα. Να μην έχουμε ιδέα πώς στο καλό μας ήρθαν.
Θέλουμε και τη δική σου άποψη!
Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!
Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!
Συντάκτης: Χριστίνα Τρακοσιή
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
Επιμέλεια κειμένου: Γιοβάννα Κοντονικολάου
