Tι κάνει μια απόλαυση ένοχη;

Ένοχες απολαύσεις. Ξέρεις τι είναι! Έχει πέσει και εσύ στα δίχτυα τους παραδίδοντας σώμα και πνεύμα. Συνήθως κρύβονται πίσω από μικρές πράξεις όπως το να φας μια σοκολάτα κρυφά, να βλέπεις για ώρες ένα ριάλιτι όταν είσαι μόνος στο σπίτι, να καπνίσεις ένα τσιγάρο προσέχοντας μη σε δει κανείς ή να αγοράσεις κάτι πολύ ακριβό χωρίς να το πεις σε κανέναν. Γιατί θέλουμε οι πράξεις μας αυτές όμως να παραμένουν κρυφές, λες και φοβόμαστε πως είναι ποινικά κολάσιμες; Γιατί βιώνουμε αισθήματα δυσφορίας αν κάποιος μας ανακύψει;

Οι ένοχες απολαύσεις είναι όλα αυτά που μας αρέσει να κάνουμε αλλά «δε θα έπρεπε». Το ότι μένουν κρυφές και τις χαρακτηρίζουμε «ένοχες» συμβαίνει κυρίως γιατί φοβόμαστε την κριτική που θα δεχθούμε όταν παραδεχτούμε το γεγονός αυτό. Κριτική τόσο από τον κοινωνικό μας περίγυρο γιατί η πράξη αυτή ίσως θα πλήξει αρνητικά την «εικόνα» μας αλλά συνάμα εσωτερική, από τον ίδιο μας τον εαυτό, γιατί ίσως λυγίσαμε ή φανήκαμε αδύναμοι να αντισταθούμε. Κάποιες φορές που υποκύπτεις σε έναν ένοχο πειρασμό σου, είτε αυτό είναι φαγητό, ξόδεμα χρημάτων είτε απλώς σκοτώνεις την ώρα σου μπροστά στα social media, ίσως σου δημιουργούνται αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις. Αν και λέγονται ένοχες απολαύσεις εν τούτοις τα κυρίαρχα συναισθήματά μας δεν είναι η ενοχή, γιατί κατά βάθος δε μετανιώνεις για την πράξη σου, μα νιώθεις ντροπή ή αμηχανία. Κάποιοι νιώθουν ότι σπαταλούν ουσιαστικά τον χρόνο τους ενώ θα μπορούσαν να τον χρησιμοποιούν παραγωγικά, ενώ άλλοι νιώθουν αδύναμοι χωρίς καθόλου αυτοέλεγχο στις πράξεις τους.

Γιατί όμως τελικά κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί έστω και σε κάποιες ένοχες απολαύσεις; Βλέπεις το γεγονός ότι κάτι δεν είναι «σωστό»  ή δεν αρμόζει σε εμάς, το κάνει ακόμη πιο συναρπαστικό. Λες και προσθέτει μια πικάντικη πινελιά στη ζωή μας, μια μικρή απόλαυση μόνο για εμάς. Η αίσθηση μιας μικρής αμαρτίας συνδέεται ακούσια στο μυαλό μας με την επιθυμία και το γεγονός ότι «απαγορεύεται» ή «δεν είναι σωστό» μας εξιτάρει ακόμη περισσότερο. Σκέψου τι αισθήματα θα σε κατέκλυζαν αν η πράξη αυτή δεν ήταν απαγορευμένη. Αν ήταν κοινωνικά αποδεκτό ή ακόμη και θεμιτό από την «εικόνα» σου αυτή η πράξη, θα υπέκυπτες μπροστά της; Ή η επιθυμία να το πράξεις θα ήταν μικρότερη; Θα ένιωθες την ίδια απόλαυση; Μήπως η απόλαυσή μας κατά ένα μεγάλο μέρος πηγάζει από το γεγονός ότι είναι «απαγορευμένο»; Μήπως τελικά είναι όλα ένα παιχνίδι του μυαλού μας;

Πρόσεξε όμως, υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ απόλαυσης και υπερβολής. Είναι αυτή η γραμμή που ξεπερνιέται όταν δεν μπορείς να σταματήσεις στο ένα κομμάτι τούρτας, στο ένα επεισόδιο, ή στο ένα τσιγάρο που καπνίζεις κρυφά. Σε έρευνα που διεξάχθηκε από τους R.G.Kuijer και J.A.Boyce το 2014 φάνηκε ότι τα άτομα που είχαν χαμηλό έλεγχο ως προς την αυτοσυγκράτησή τους ήταν πιο ευάλωτοι στην υπερβολή βιώνοντας εντονότερα τα αρνητικά συναισθήματα της αμηχανίας και της ντροπής. Υπερβάλλοντας άλλωστε, χάνεται και η μοναδικότητα της κάθε στιγμής που η κρυφή σου ενοχή παίρνει μορφή. Χάνεται η υπέρμετρη λαχτάρα και επιθυμία σου που κοχλάζει αναμένοντας την κατάλληλη στιγμή.

Όμως γιατί περιορίζουμε τους εαυτούς μας σε κρυφές απολαύσεις; Επειδή κάποια πράγματα που μας αρέσουν δε μοιάζουν να συνάδουν με την κοινωνική μας ταυτότητα; Γιατί πρέπει η ταυτότητά μας να έχει μια μονοδιάστατη μορφή; Γιατί να κατακλυζόμαστε από αισθήματα δυσφορίας παρά να θέσουμε τα όριά μας στις προσδοκίες που υπάρχουν για τον κοινωνικό μας ρόλο; Αν αυτά που επιλέγεις να πράξεις κρυφά, μπορούσες να τα πράξεις φανερά δε θα προκαλούσες στον εαυτό σου αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που μετά σε κατακλύζουν. Ίσως όμως η πράξη καθ’ αυτή να μη σου προσφέρει τελικά τη ίδια απόλαυση αν μπορούσε να γίνει φανερά. Ίσως αυτό που να αποζητούμε είναι το συναίσθημα κάποιων κλεμμένων στιγμών ολοκληρωτικά δικών μας, όσο εγωιστικό και αν ακούγεται.