«Αθώες κι ακίνδυνες εκφράσεις» που τελικά διαλύουν σχέσεις

«Αν μ΄ αγαπάς πραγματικά θα ‘σαι συνέχεια δίπλα μου για να με στηρίζεις». «Αν δεν καταλαβαίνεις τι χρειάζομαι και πρέπει εγώ να στο ζητάω ή να στο εξηγώ, τότε δε με νοιάζεσαι». «Η σχέση μας θέλω να είναι πάντα τέλεια, αψεγάδιαστη, να είμαστε η καλύτερη δυνατή εκδοχή μας».

Πώς θα αξιολογούσατε τις παραπάνω εκφράσεις; Διακρίνετε κάτι εσφαλμένο σε αυτές; Είναι εκφράσεις που θα χρησιμοποιούσατε μέσα στη σχέση σας; Ή αν τις ακούγατε εσείς από τον σύντροφό σας, πώς θα νιώθατε;

Εκ πρώτης όψεως, οι εκφράσεις αυτές ίσως να ακούγονται αθώες και αβλαβείς. Ίσως μάλιστα κάποιες να ακούγονται και ως εκφράσεις ενός συντρόφου ο οποίος νοιάζεται για τη σχέση του. Στην πραγματικότητα όμως, ίσως εκπλαγούμε ανακαλύπτοντας ότι ουσιαστικά αποτελούν την κωδικοποιημένη έκφραση μιας συμπεριφοράς η οποία βλάπτει τη σχέση.

Για να μπορέσουμε να καταλάβουμε την πραγματική ζημιά που γίνεται από τέτοιου είδους λόγια, θα πρέπει να τις αποκωδικοποιήσουμε, πηγαίνοντας στο τελικό στάδιο επεξεργασίας τους. Τι εννοούμε με αυτό; Το αρχικό στάδιο είναι το στάδιο όπου τα λόγια βγαίνουν από το στόμα ως απλές λέξεις. Ενδιάμεσα, αιωρούνται στον αέρα ως ηχητικά κύματα και φτάνουν τελικά στο αυτί του αποδέκτη. Από εκεί μεταβιβάζονται στον εγκέφαλό του ως ηχητικά ερεθίσματα και εκεί πραγματοποιείται το τελικό στάδιο επεξεργασίας τους, όπου ο εγκέφαλος ξετυλίγει μία προς μία τις λέξεις του μηνύματος που μόλις έλαβε, τις αποκωδικοποιεί και τις ερμηνεύει. Η διαδικασία αυτή γίνεται, τις περισσότερες φορές, υποσυνείδητα. Σε αυτό το τελικό στάδιο λοιπόν, οι λέξεις από απλά ηχητικά κύματα μετατρέπονται σε ένα τσουνάμι συναισθημάτων τα οποία επηρεάζουν τελικά την ψυχική υγεία και τη συμπεριφορά του δέκτη.

Ποιες οι εκφράσεις που διαλύουν την προσπάθεια για μια επανασύνδεση; Μάθε με ένα κλικ εδώ.

Ας το δούμε λίγο πιο συγκεκριμένα, κάνοντας εδώ μαζί την αποκωδικοποίηση μίας εκ των εκφράσεων που αναφέραμε στην αρχή. Το ηχητικό μήνυμα που ξεστομίζει αβίαστα ο σύντροφος άλφα, λέει: «Αν μ΄ αγαπάς πραγματικά θα ΄σαι συνέχεια δίπλα μου για να με στηρίζεις». Έκφραση που ερμηνεύεται ως εξής στον εγκέφαλο του συντρόφου βήτα: «Μοιράζουμε τους ρόλους μας. Εσύ δεν επιτρέπεται να μην είσαι καλά γιατί αυτό ίσως να σημαίνει πως δε θα είσαι εκεί αν σε χρειαστώ. Αν για κάποιες περιόδους εσύ είσαι το πρόσωπο που χρειάζεται στήριξη, έχεις στο νου σου άλλα εκατό προβλήματα ή χρειάζεσαι χρόνο για τον εαυτό σου και μόνο, τότε είσαι ανεπαρκής σύντροφος και δε με αγαπάς πραγματικά». Δε συμφωνείτε ότι το φαινομενικά αθώο αρχικό μήνυμα, πήρε απότομα διαστάσεις μιας καμουφλαρισμένης και ύπουλης επίθεσης;

Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι το πρόβλημα με τις εκφράσεις αυτού του είδους είναι ότι πρόκειται για απόλυτες τοποθετήσεις οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αισθημάτων ενοχής και ανεπάρκειας στο άλλο άτομο. Το άτομο που κατ’ επανάληψη ξεστομίζει τέτοιες ή παρόμοιες εκφράσεις χωρίς δεύτερη σκέψη, θεωρώντας τις ως κάτι φυσιολογικό, παύει να δείχνει ενδιαφέρον για τη σχέση του, την οποία, πιθανότατα άθελά του σαμποτάρει μέρα με τη μέρα, και στρέφει τον προβολέα κατευθείαν στον εαυτό του. Το επικίνδυνο με αυτές τις εκφράσεις είναι ότι, τις περισσότερες φορές, ούτε το άτομο που τις λέει καταλαβαίνει τη ζημιά που προξενεί, καθώς αυτές αποτελούν κωδικοποιημένες εκφράσεις και για το ίδιο αφού υποσυνείδητα προσπαθεί να καλύψει ανασφάλειες, αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και φοβίες, παρουσιάζοντας τα θέματα που το απασχολούν με απολυτότητα που ο ίδιος ονομάζει ευθύτητα.

Όμως, πόση πραγματική ζημιά μπορεί να κάνουν στη σχέση τέτοιες συμπεριφορές; Μήπως το πλατιάζουμε; Μήπως υπερβάλουμε; Σκεφτείτε για λίγο τι επίδραση θα είχε σε ένα άτομο και στη σχέση του, αν ο σύντροφός του του έλεγε κατάμουτρα και χωρίς περιστροφές, φράσεις όπως, «είσαι ανεπαρκής», «δε μ’ αγαπάς», «δε με νοιάζεσαι», «δεν κάνεις αρκετά για εμένα». Πόσο θα το άντεχε; Πόσο υγιής θα ήταν η σχέση; Μήπως λοιπόν είναι παγίδα το να σκεφτούμε ότι επειδή στις περιπτώσεις που αναλύουμε, τα μηνύματα λαμβάνονται με έμμεσο τρόπο, κάνουν λιγότερη ζημιά; Ε, λοιπόν δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η ζημιά που προξενούν ίσως να είναι και μεγαλύτερη. Διότι στην κατά μέτωπο επίθεση, ενστικτωδώς παίρνουμε άμυνα και ενεργούμε άμεσα για να διορθώσουμε τα πράγματα, ό,τι και αν σημαίνει αυτό. Αλλά αν το μυαλό μας και το υποσυνείδητό μας παίρνει αρνητικά μηνύματα αργά και σταθερά, η κατάσταση παγιώνεται χωρίς να το καταλάβουμε. Και κάπως έτσι δημιουργούνται μίζερες, δυστυχισμένες σχέσεις στις οποίες οι γραμμές μεταξύ της αγάπης για το άλλο άτομο και της αγάπης για τον εαυτό μας, γίνονται θολές και δυσδιάκριτες. Σχέσεις που μοιάζουν με ένα βαρέλι δίχως πάτο, στις οποίες όσο ρίχνουμε εμείς προσπάθειες, τόσο γελάνε εκείνες ειρωνικά θυμίζοντάς μας πως οδεύουμε στην εξάντληση και σε σίγουρο τέλμα.

Αν είσαι δέκτης τέτοιων εκφράσεων σε τακτική βάση, προβληματίσου, όχι για το πρόσωπο απέναντί σου μα για εσένα. Προσπάθησε να αξιολογήσεις τη συμπεριφορά σου μέσα στη σχέση. Προσπάθησε να καταλάβεις αν ενεργείς με πυξίδα σου μια δυάδα, ή αν πλέον έβαλες τη μονάδα για δείκτη σου. Μίλησε στον σύντροφό σου για το πώς νιώθεις. Εκφράσου ελεύθερα και εξήγησέ του πόση ζημιά μπορεί να σας κάνει όλο αυτό. Αν από την άλλη, εσύ είσαι αυτός που ξεστομίζει συχνά τέτοιες εκφράσεις, σκέψου το διπλά. Σκέψου το τελικό στάδιο επεξεργασίας των φράσεών σου. Σκέψου τις μετά την αποκωδικοποίησή τους. Αναλογίσου τα αισθήματα που προξενείς στον άνθρωπο που λες ότι αγαπάς και το αντίκτυπο στη σχέση σου. Κάνε συνειδητές προσπάθειες να περνάς τα όσα λες από περισσότερα φίλτρα. Να τα ελέγχεις σε λίγο μεγαλύτερο βάθος. Και να θυμάσαι. Είτε είσαι ο διαβιβαστής είτε ο παραλήπτης μην κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Τέτοιες εκφράσεις ίσως να ακούγονται αθώες, ναζιάρικες ή γλυκές, αλλά στην πραγματικότητα περιέχουν δόση από αργό κι επικίνδυνο δηλητήριο. Σαν μαργαρίτα φράουλα με δυο σταγόνες κώνειο.