3 σπουδαίες ερμηνείες της νοηματικής γλώσσας κατά την Έλλη Λαμπέτη

Είναι ένα μεσημέρι σαν όλα τα άλλα κι εσύ αράζεις στα σκαλιά της πλατείας Συντάγματος με ένα τσιγάρο στο χέρι και ακουστικά στα αυτιά, χαζεύοντας αφηρημένα τον κόσμο να περνά. Η παρέα σου δεν έχει φτάσει ακόμα κι αυτό σου δίνει το ελεύθερο να παρατηρήσεις τον κόσμο γύρω σου και να αφήσεις το βλέμμα σου να ταξιδέψει ανέμελα στο πολύχρωμο κομφούζιο του πλήθους των ανθρώπων που πάνε κι έρχονται, συζητώντας ζωηρά ή χαμένοι στις σκέψεις τους.

Ξαφνικά, το βλέμμα σου σταματά σε μια παρέα παιδιών που συζητούν ζωηρά λίγα μέτρα πιο πέρα. Βλέπεις πλατιά χαμόγελα, μάτια να λάμπουν και μια ζωηρή συζήτηση να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια σου. Προσέχεις, όμως, μια μικρή λεπτομέρεια. Βλέπεις φωτεινές, ζωηρές εκφράσεις στα πρόσωπα, χαρούμενα βλέμματα, χειρονομίες και κινήσεις στα χείλη, μα δεν ακούς με τ’ αυτιά σου ούτε λέξη κι όμως καταλαβαίνεις το γενικότερο νόημα. Είναι μια συνομιλία βυθισμένη στη σιωπή, μια ιδιαίτερη, όμως, σιωπή που δε σε πλακώνει, δε σε βαραίνει, μια σιωπή που δίνει χώρο σε μη λεκτικά στοιχεία επικοινωνίας, λούζοντάς τα με ένα ζεστό, ανίκητο φως.

Έτσι, το βλέμμα σου σταματά επάνω στα χαμόγελά τους. Και ξαφνικά, χαμογελάς μαζί τους κι εσύ, σε πείσμα της ασπρόμαυρης διάθεσης της ημέρας, αφού συνειδητοποιείς μέσω ενός φαινομενικά τόσο απλού γεγονότος πως η ζωή βρίσκει και πάντοτε θα βρίσκει έναν τρόπο να κερδίζει. Θαυμάζεις το πώς μέσα από ένα αστείο ή ένα γλυκό λόγο που μπορεί να ακουστεί μόνο με τα μάτια διαφαίνεται ξεκάθαρα το ότι για καθετί που μας στερεί η φύση μας μάς δίνεται κάτι άλλο, εξίσου θαυμαστό και μαγικό, που έχει την ικανότητα, όχι να υπερπηδά, αλλά να αφανίζει το εμπόδιο.

Η νοηματική γλώσσα αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα συστήματα εναλλακτικής επικοινωνίας, που διδάσκεται σε ανθρώπους που δεν έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν λεκτικά, καθώς και σε όσους ζουν και δουλεύουν μαζί τους. Είναι μια γλώσσα εκφραστική, που στηρίζεται στην εναλλαγή εκφράσεων προσώπου και κινήσεων των χεριών. Είναι μια γλώσσα η οποία χρησιμοποιεί ως εκφραστικό όργανο ολόκληρο το σώμα, κάνοντας κάθε συζήτηση μια μικρή χορογραφία, δίνοντας έτσι την ευκαιρία σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να διασχίσουν το σκοτάδι της σιωπής τους και να φέρουν στο φως τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους.

Η μεγάλη ηθοποιός Έλλη Λαμπέτη κάποτε χρησιμοποίησε τη νοηματική γλώσσα προκειμένου να επιστρέψει στο θέατρο, μετά από μήνες απουσίας για λόγους υγείας. Πιο συγκεκριμένα, η αρχική άποψη των ιατρών της ήταν πως η αγαπημένη Ελληνίδα ηθοποιός δε θα μπορούσε να παίξει στο θέατρο ποτέ ξανά, αφού μία από τις επεμβάσεις στις οποίες υποβλήθηκε οδήγησε σε καταστροφή της μίας από της δύο φωνητικές της χορδές. Ωστόσο, λίγους μήνες μετά, η Έλλη επιστρέφει στη σκηνή με όπλο της τη νοηματική γλώσσα και πεδίο μάχης το έργο «Παιδιά ενός Κατώτερου Θεού» του Μαρκ Μέντοφ, όπου υποδύεται τη Σάρα, μια κωφή κοπέλα που γνωρίζει έναν δάσκαλο της νοηματικής γλώσσας. Χαρακτηριστικά η ίδια ανέφερε, όταν ρωτήθηκε περί του έργου, ότι το αγαπημένο της κομμάτι του ήταν το τέλος του, που περιελάμβανε τρία πολύ απλά, πλην όμως δυνατά νεύματα.

1.Πίστη

Ο δείκτης και ο μέσος και των δύο χεριών της υψώνονται και διαγράφουν σμιχτοί μια κίνηση προς τα έξω, σαν διεύθυνση μιας αόρατης ορχήστρας. Το βλέμμα της γεμίζει θάρρος και δύναμη.

2. Ελπίδα

Σε συνέχεια του προηγούμενου νεύματος, ο μέσος σταυρώνει επάνω από το δείχτη και στα δύο χέρια της. Τα μάτια της γεμίζουν ελπίδα και προσδοκία για το αύριο.

3. Αγάπη

Τα δύο χέρια τοποθετούνται λοξά, αντικριστά επάνω στο μέρος της καρδιάς, με το δεξί να είναι πάνω από το αριστερό. Το βλέμμα της γλυκαίνει και γεμίζει συγκίνηση, παρασύροντας μαζί του και τους θεατές.

Έτσι, λοιπόν, βλέπουμε γύρω μας καθημερινά παραδείγματα ανθρώπων που δεν έχουν (μόνιμα ή προσωρινά) τη δυνατότητα της λεκτικής επικοινωνίας να γκρεμίζουν τον τοίχο νεύμα το νεύμα, κίνηση την κίνηση, κάνοντας θρύψαλα τη σιωπή τους κι εντάσσοντας την κοινωνία στον δικό τους κόσμο κι όχι το αντίστροφο. Σύμφωνα με το κοινωνικό μοντέλο σκέψεων και απόψεων για την αναπηρία, το πλαίσιο επιβάλλεται να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου, χωρίς το τελευταίο να αντιμετωπίζεται ως «προβληματικό» ή «ελλειμματικό». Σας καλωσορίζουμε, λοιπόν, στον κόσμο των «Παιδιών ενός Κατώτερου Θεού», έναν κόσμο ελπιδοφόρο, γεμάτο δύναμη για το αύριο, που μπορεί να διδάξει στη λεκτική μερίδα του πληθυσμού πολύτιμα μαθήματα ζωής.