Καταρρίπτοντας 3 κλισέ περί του «ωραίου»

Ομορφιά: Μία λέξη, δύο συνθετικά, χιλιάδες ερμηνείες, εκατομύρια (εικαστικές και μη) απεικονίσεις, οι οποίες ποικίλουν ανάλογα με τις ιστορικές περιόδους και τα διαφορετικά μέρη του πλανήτη. Η λέξη «ομορφιά» προέρχεται από τη σύνθεση του επιρρήματος «ευ» (καλά) και του ουσιαστικού «μορφή» και αποτελεί μια έννοια πολυσυζητημένη ανά τους αιώνες, καθώς την έχει υμνήσει κάθε μορφής τέχνη, όπως η ζωγραφική, η λογοτεχνία, η φωτογραφία κι άλλες.

Αξίζει, όμως, να ακολουθήσουμε το νοητό νήμα που ξεκινά από τη θέα κάποιου όμορφου (για εμάς προσωπικά, αφού η ομορφιά είναι ζήτημα υποκειμενικό) ανθρώπου, περνά μέσα από τις κόρες των ματιών μας και καταλήγει, τελικά, στον εγκέφαλό μας. Με άλλα λόγια, λόγος γίνεται απόψε περί των (στερεότυπων, πια;) σκέψεων και αντιλήψεων, οι οποίες ενδεχομένως δημιουργούνται στο μυαλό μας σχεδόν αυτόματα άμα τη εμφανίσει (ή και με την απλή αναφορά του ονόματος) ενός όμορφου προσώπου εντός του οπτικού μας πεδίου.

Από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων ακόμα υπάρχει η αντίληψη ότι η εξωτερική ομορφιά χαρακτηρίζεται από την άρρηκτή της σχέση με την εσωτερική ομορφιά. Πιο συγκεκριμένα, οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι ένα όμορφο σώμα συνεπάγεται αυτομάτως κι ενός όμορφου μυαλού, αφού με τη λέξη «κάλλος» (της οποίας η αντίστοιχη είναι η λέξη «ομορφιά» στα νέα ελληνικά) εννοούσαν, όχι μόνο τη συμμετρική ύπαρξη κλασικά όμορφων χαρακτηριστικών ή/και φροντισμένη εξωτερική εμφάνιση, αλλά και την ύπαρξη ενός οξυμένου νου και μιας καλλιεργημένης ψυχής. Ακόμη και σήμερα υπάρχει η τάση να θεωρούμε την εσωτερική ομορφιά παράλληλα υπάρχουσα με την εξωτερική, μαθαίνοντας (the hard way, συνήθως) ότι αυτό το ασφαλές και λογικό συμπέρασμα στο οποίο φτάνουμε, έστω και υποσυνείδητα, δεν είναι πάντα ορθό.

1.«Τι να το κάνει το μυαλό, αν έχει τέτοιο πρόσωπο;»

Για να το σκεφτούμε, όμως κι από την αντίθετη πλευρά. Σήμερα επικρατεί κυρίως η αντίθετη άποψη, που θέλει την όμορφη και φροντισμένη εξωτερική εμφάνιση ως αντιστρόφως ανάλογο μέγεθος της αυξημένης νοητικής διεργασίας. Με άλλα λόγια, σε πολλά μυαλά του σήμερα υπάρχει το στερεότυπο ότι ένας όμορφος άνθρωπος συχνά διαθέτει μυαλό «περιορισμένης ευθύνης» και περιορισμένη εσωτερική καλλιέργεια, αφού η όμορφη εμφάνιση στην περίπτωση αυτή συνυφαίνεται άμεσα με την άωρη ενασχόληση για τη φροντίδα της τελευταίας, μην αφήνοντας χρόνο και χώρο για οτιδήποτε άλλο. Μιλάμε για ένα στερεότυπο που ανθίζει εδώ κι αρκετά χρόνια και αποτυπώνεται κατά καιρούς με διάφορες εκφάνσεις του. Για παράδειγμα, πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει σε καθημερινές συζητήσεις περί του ωραίου τη φράση «Τι να το κάνει το μυαλό, αν έχει τέτοιο πρόσωπο;». Και πόσο τραγικά παλιακό ή και εκτός πραγματικότητας είναι μια τέτοια φράση, θα προσθέσω εγώ.

2.  «Η ομορφιά είναι διαβατήριο.»

Η φράση αυτή μας οδηγεί στο επόμενο στερεότυπο, από κοινού με τη χιλιοακουσμένη δήλωση «η ομορφιά είναι διαβατήριο». Μια αρκετά κοινότυπη αντίληψη που κυκλοφορεί για τους ανθρώπους που είναι όμορφοι είναι ότι έχουν ήδη λυμένα (λόγω της όμορφης εξωτερικής τους εμφάνισης και μόνο) όλα τα προβλήματα της καθημερινότητας, τα οποία χρήζουν επίλυσης από εμάς, τους «άλλους», τους «κοινούς θνητούς». Κατά συνέπεια, λοιπόν, ο κοινός ανθρώπινος νους μπορεί να φτάσει στο συμπέρασμα ότι ένας όμορφος άνθρωπος είναι πιο εύκολο να αποκτήσει τη θέση εργασίας των ονείρων του ή ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να έχει τον ερωτικό σύντροφο που επιθυμεί. No. Not at all. Κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως εξωτερικής εμφάνισης, αντιμετωπίζει τα θέματα της καθημερινότητας που, λίγο ή πολύ, αντιμετωπίζουν όλοι. Το γεγονός ότι οι όμορφοι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζονται με φθόνο λόγω των «ευκολιών» που κακώς θεωρείται ότι έχουν οφείλεται σε συμπλέγματα κατωτερότητας μερικών εγκεφάλων κι όχι στην ίδια την ομορφιά.

3. “Out of your league.”

Επιπρόσθετα, όσον αφορά στον τομέα των σχέσεων και, ειδικότερα, στον τομέα του φλερτ, υπάρχουν δύο αρκετά διαδεδομένες στερεότυπες αντιλήψεις για τους όμορφους ανθρώπους. Η πρώτη σχετίζεται με την εσφαλμένη αντίληψη ότι ένας όμορφος άνθρωπος είναι απρόσιτος για όσους΄θέλουν να τον προσεγγίσουν, ενώ η δεύτερη με το στερεότυπο ότι ένας όμορφος άνθρωπος είναι μη θερμός, αφού βασίζεται υπερβολικά πολύ στην ομορφιά του και δε δίνει την απαραίτητη προσοχή στον σύντροφό του. Συχνά οι πολύ όμορφοι άνθρωποι χαρακτηρίζονται ως «κρύοι» και γι’ αυτόν τον λόγο, συχνά μπορεί να προσεγγίζονται λιγότερο από άποψη φλερτ επειδή εμπνέεται ο φόβος μιας ενδεχόμενης χυλόπιτας.

Συμπερασματικά, θα ήθελα να κλείσω αυτή τη βουτιά στις στερεοτυπικές αντιλήψεις περί των όμορφων ανθρώπων με την εξής δήλωση. Προσωπικά, πιστεύω ότι όλοι είμαστε όμορφοι, ο καθένας με τον δικό του τρόπο και η ομορφιά μας πηγάζει από το γεγονός ότι μεταξύ μας διαφέρουμε. Besides, αν ήμασταν όλοι πανέμορφοι έχοντας ακριβώς τα ίδια ή παρόμοια χαρακτηριστικά, ποιο θα ήταν το νόημα;