5 πασίγνωστοι καλλιτέχνες που πάλεψαν με το AIDS

Κάθε χρόνο η 1η Δεκεμβρίου είναι μια μέρα αφιερωμένη στην καταπολέμηση του AIDS. Το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας -όπως ονομάζεται στα ελληνικά- οφείλεται στον ιό HIV και ουσιαστικά είναι μια καταστροφή του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία εκθέτει τον ανθρώπινο οργανισμό σε άλλες λοιμώξεις. Ο ασθενής 0 βρέθηκε στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 και οι πρώτες ελλιπείς έρευνες έβαλαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου τους ομοφυλόφιλους και το σεξ. Μέχρι να αποδειχτεί ότι πρόκειται για έναν ιό που προσβάλει τον άνθρωπο μέσα από το αίμα, ο Τύπος και η κοινή γνώμη υπήρξαν σκληροί και άδικοι απέναντι στα θύματα του ιού. Ήταν τόσο μεγάλη η παραπληροφόρηση που οι θεωρίες για την προέλευσή του άγγιζαν συχνά τα όρια της πιο αρρωστημένης επιστημονικής φαντασίας.

Όπως όμως ήταν αναμενόμενο από τα πρώτα δεδομένα, τα πρώτα διάσημα θύματα του ιού ήταν άντρες ομοφυλόφιλοι και ίσως και αυτό να υπήρξε αφορμή να στοχοποιηθεί η κοινότητά τους. Αν και οι έρευνες είχαν προχωρήσει αρκετά, ο κόσμος δεν πίστευε ότι Aids και ομοφυλοφιλία ήταν δύο διαφορετικά πράγματα, μέχρι το 1991. Εκείνη τη χρονιά ο μεγάλος αθλητής του NBA, ο Magic Johnson, θα ανακοινώσει δημόσια την απόσυρση λόγω του ότι διεγνώσθη ως φορέας της αρρώστιας αυτής. Όντας ετεροφυλόφιλος θα φέρει την κοινή γνώμη αντιμέτωπη με την αλήθεια: ότι αυτή η αρρώστια δεν κάνει διακρίσεις και δε σχετίζεται με τις προτιμήσεις του καθενός.

Οι διασημότεροι άνθρωποι που νόσησαν και έφυγαν από τη ζωή άφησαν πίσω τους μια μεγάλη κληρονομιά ήταν άνθρωποι των τεχνών και με την πάροδο του χρόνου η αιτία θανάτου τους έγινε απλά μια μικρή αναφορά στο τέλος του βιογραφικού τους. Κάποιους τους θυμόμαστε νέους και κάποιους ώριμους, σίγουρα όμως όλοι τους έπεσαν θύματα του μεγάλου αυτού ταμπού και της άγνοιας του κόσμου που οδηγούσε συχνά σε εξάρσεις μίσους.

1. Rock Hudson (1925-1985)

Ο Αμερικανός ηθοποιός Rock Hudson έμελλε να είναι το πρώτο «διάσημο» θύμα του Aids. Μεσουράνησε στο Hollywood τη δεκαετία του ’50 και του ’60 όπου λάνσαρε το στυλ του απόλυτου αρσενικού και του μεγάλου καρδιοκατακτητή. Οι πιο αξέχαστες ερμηνείες ήταν το 1956 δίπλα στη Laureen Bacall στην ταινία “Written in the wind” και στο “Giant” δίπλα στην Elisabeth Taylor και τον James Dean, μια ερμηνεία που του χάρισε υποψηφιότητα για Oscar.

Οι νέοι της δεκαετίας του ’80 θα τον θυμούνται στην παρουσία του στη κοσμοπολίτικη σειρά «Δυναστεία», οπού εκεί θα βιώσει ίσως το μεγαλύτερο εξευτελισμό από μερίδα του Τύπου. Και αυτό γιατί σε μια από τις τελευταίες του σκηνές, θα φιλήσει τη συμπρωταγωνίστριά του Linda Evans και θα κυκλοφορήσει η φωτογραφία της όπου ψεκάζει το στόμα της, για να μην κολλήσει Aids. Αν και δε βγήκε ποτέ η προσωπική του ζωή στη δημοσιότητα και ο ίδιος δεν προκάλεσε ποτέ με τη συμπεριφορά του, λίγους μήνες πριν πεθάνει θα ανακοινώσει δημόσια ότι είναι φορέας του ιού.

Θα πεθάνει το 1985 ήσυχα αλλά τρομερά καταβεβλημένος στο Παρίσι και τότε θα αποκαλυφθεί η προτίμησή του στους άντρες. Ο Τύπος δε θα σεβαστεί την απώλειά του, ούτε θα αναφερθεί εκτενώς στην αιτία θανάτου, παρά θα αναλωθεί να επικρίνει τις ερωτικές του προτιμήσεις. Η καρδιακή του φίλη Elisabeth Taylor θα ξεκινήσει στο όνομά του έναν αγώνα για τα θύματα του Aids και τις κοινωνικές διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων.

2. Anthony Perkins (1932-1992)

Ακόμα ένα αστέρι του Hollywood έφυγε από τον ιό αυτό. Ο Anthony Perkins ήταν ένα πολύ ντροπαλός άντρας, ειδικά με τις γυναίκες. Πριν όμως φύγει από τη ζωή μας χάρισε κάποιες καταπληκτικές ερμηνείες με διασημότερη αυτή του Norman Bates στο «Ψυχώ» του Alfred Hitchcock το 1960. Τον απολαύσαμε το 1962 στη «Φαίδρα» του Jules Dassin στο πλάι της πληθωρικής Μελίνας Μερκούρη και το 1974 ως μέλος της εξαιρετικής παρέας του «Murder on the Orient Express». Συμμετείχε σε πολλές θεατρικές παραστάσεις ενώ η μεγάλη του αγάπη για τη μουσική τον οδήγησε να βγάλει 3 άλμπουμ στα μέσα της δεκαετίας του ’60.

Ήταν παντρεμένος με δύο παιδιά αλλά φημολογείται ότι η ερωτική του προτίμηση ήταν διαφορετική. Σε βιογραφία του που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, στους συντρόφους του συγκαταλέγεται ο Γάλλος καλλιτέχνης Patrick Loiseau και ο χορευτής Rudolf Nureyev. Διαγνώστηκε με τον ιό, όταν γύριζε την τρίτη συνέχεια της ταινίας  «Ψυχώ» και χρειάστηκε να διακόψει τα γυρίσματα για να νοσηλευτεί. Η συμπεριφορά του στα γυρίσματα, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη Mick Garris, παρουσίαζε μια τελειομανία και μια προσπάθεια να καταστήσει σαφές σε όλους το νόημα της ταινίας. Ήταν σαν να γνώριζε ότι θα έφευγε σύντομα από τη ζωή και ήθελε έτσι να αποχαιρετήσει τον κόσμο με μια υπέροχη ερμηνεία.

3. Freddie Mercury (1946-1991)

Ο θρυλικός frontman των Queen γεννήθηκε στη Ζανζιβάρη το 1946 και αποθεώθηκε από όλο τον κόσμο για την απίστευτη φωνή του και όχι μόνο. Ήταν ένας εκρηκτικός αλλά και εκκεντρικός χαρακτήρας, ο οποίος κάθε φορά που ερμήνευε τα τραγούδια του συγκροτήματος «κατάπινε» τη σκηνή και γινόταν ένα με το κοινό, όσο μεγάλο και να ήταν. Δεν έκρυψε ποτέ τις αμφιφυλοφιλικές ερωτικές του προτιμήσεις, παρ’ όλο που είχε ζήσει μια δυνατή ιστορία αγάπης με την Mary Austin, στην οποία φημολογείται ότι αφιέρωσε το τραγούδι “Love of my life” το 1975. Η Austin, αν και πληγώθηκε από την προτίμηση του Mercury στους άντρες, παρέμεινε πιστή φίλη του μέχρι το τέλος. Το 1987 η διάγνωση της υγείας του έδειξε ότι έχει προσβληθεί από τον ιό, αλλά ο ίδιος ποτέ δεν το παραδέχτηκε δημόσια.

Όσο η εξωτερική του εμφάνιση έδειχνε ότι κάτι δεν πάει καλά με την υγεία του, τόσο το ενδιαφέρον των δημοσιογράφων γινόταν εντονότερο και τον ανάγκασε να περιορίσει στο ελάχιστο τις δημόσιες εμφανίσεις του. Το 1990 οι Queen θα ηχογραφήσουν το τελευταίο τους άλμπουμ με τίτλο “Innuendo”, στο οποίο θα συμπεριλαμβάνεται και το διασημότερο τους single “The Show must go on”. Οι συνεργάτες φοβήθηκαν ότι δε θα καταφέρει να τελειώσει την ηχογράφηση αλλά ο ίδιος τους διέψευσε. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Οκτώβρη του 1991 και λίγο καιρό μετά ο μάνατζέρ τους θα ανακοινώσει ότι ο Mercury είναι ασθενής του Aids. Την επόμενη μέρα της ανακοίνωσης, στις 24 Νοεμβρίου θα αφήσει την τελευταία του πνοή σε ηλικία 45 ετών.

4. Rudolf Nureyev (1938-1993)

Ο διασημότερος χορευτής και χορογράφος του κλασσικού μπαλέτου, Rudolf Nureyev, γεννήθηκε στη Ρωσία το 1938 και ξεκίνησε την καριέρα του στα διάσημα Μπαλέτα Κίροφ. Λόγω των πολιτικών καταστάσεων στην τότε Σοβιετική Ένωση, το 1961 θα ζητήσει και θα πάρει πολιτικό άσυλο στη Γαλλία και δε θα χαρακτηριστεί ανεπιθύμητος στη χώρα του. Για την κίνησή του αυτή, οι Σοβιετικοί θα χρησιμοποιήσουν πολλές φορές τον Τύπο της εποχής, για να κατακρίνουν την ομοφυλοφιλία του, που ποτέ δεν έκρυψε και με διάφορα ερωτικά σκάνδαλα θα προσπαθήσουν να πλήξουν την καριέρα του. Μάταια όμως.

Ο Nureyev θα γίνει διάσημος για την υπέροχη τεχνική και την απόλυτη αρμονία των κινήσεών του. Το 1982 θα γίνει διευθυντής του Μπαλέτου της Όπερας του Παρισιού όπου θα μεγαλουργήσει, αναδεικνύοντας παράλληλα καινούργια ταλέντα. Διαγνώσθηκε με Aids το 1984 και λόγω της φρενίτιδας που επικρατούσε τότε, θέλησε να το κρατήσει κρυφό για να μην πλήξει την καριέρα του. Είχε όνειρο να ανεβάσει το «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης και φοβόταν ότι, αν μαθευόταν η αλήθεια της υγείας του, δε θα τον άφηναν να ταξιδέψει στις Η.Π.Α. Όπως ήταν αναμενόμενο, ανέβασε το έργο και ο κόσμος τον αποθέωσε. Και λίγο μετά την επιτυχία του αυτή, άρχισαν τα πρώτα προβλήματα υγείας. Τον Οκτώβρη του 1992 θα ανεβεί για τελευταία φορά στη σκηνή και το χειροκρότημα θα είναι ατελείωτο. Λίγους μήνες μετά θα αφήσει την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο του Παρισιού.

5. Αλέξανδρος Ιόλας (1907-1987)

Αν και στην Ελλάδα, το Aids έγινε γνωστό από το θάνατο του σχεδιαστή μόδας Μπίλυ Μπο, αυτός που διαπομπεύτηκε περισσότερο ήταν ο μεγάλος εκκεντρικός Συλλέκτης έργων τέχνης, Αλέξανδρος Ιόλας, γόνος ελληνικής εμπορικής οικογένειας της Αλεξάνδρειας. Ο Ιόλας ήταν ένας δαιμόνιος έμπορος, επίμονος και φιλόδοξος που πραγματοποιούσε κάθε του στόχο. Ανέδειξε τον Andy Warhol τη δεκαετία του ’50, o οποίος θα ξεκινήσει το παγκόσμιο καλλιτεχνικό κίνημα της Pop-Art. Μέσα από τις γκαλερί του ο μεγάλος συλλέκτης συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες όπως ο Picasso, ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας, ο Τσαρούχης και ο Pavlos.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 θα αποφασίσει να μείνει στην Ελλάδα και να φτιάξει ένα μουσείο μοντέρνας τέχνης. Στην Αγία Παρασκευή Αττικής θα χτίσει μια βίλα 2000 τ.μ., η οποία θα χαρακτηριστεί ως «ανάκτορο» λόγω της πολυτέλειας και εκεί ο Ιόλας θα στεγάσει όλη του τη  συλλογή. Τα έργα τέχνης στις αίθουσες της βίλας αυτής ήταν αμύθητης αξίας. Αυτή η συλλογή σε συνδυασμό με την αμύθητη περιουσία του θα αποτελέσουν σκάνδαλο για τη συντηρητική κοινωνία της εποχής εκείνης.

Επίσης θα βρεθεί στο στόχαστρο και για την ομοφυλοφιλία του και αυτό θα είναι ένας λόγος που θα αποκρύψει την αρρώστια του. Όσο η ελληνική κοινωνία τον διέσυρε μέσα από τον Τύπο της εποχής, στο εξωτερικό επιφανείς καλλιτέχνες και πολιτικοί ζητούσαν από τους Έλληνες να σεβαστούν το έργο του Ιόλα. Ανάμεσά τους ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς και ο πρόεδρος της Γαλλίας François Mitterrand. O Ιόλας θα θελήσει να δωρίσει την αμύθητη συλλογή του στο ελληνικό κράτος αλλά η τότε κυβέρνηση θα αρνηθεί τη δωρεά και ο Τύπος θα συνεχίσει να τον διασύρει. Αν και οι κατηγορίες απορρίφτηκαν, ο Ιόλας θα πεθάνει από επιπλοκές του Aids στη Νέα Υόρκη το 1987. Αυτό που δε θα μάθουμε ποτέ είναι αν έφυγε από την αρρώστια του ή πληγωμένος από την αχαριστία που βίωσε στην πατρίδα του.