Braille· ο κώδικας που έδωσε φως

Το 2018 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ καθιέρωσε την 4^η Ιανουαρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Γραφής με σύστημα Braille. Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας έγινε προς τιμήν του ανθρώπου που εφηύρε το συγκεκριμένο σύστημα, του Γάλλου Louis Braille, ο οποίος γεννήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1809 σε ένα μικρό χωριό έξω από το Παρίσι. Το σύστημα Braille δεν είναι –όπως νομίζει εσφαλμένα ο κόσμος– μια γλώσσα αλλά ένα σύστημα γραφής και ανάγνωσης για ανθρώπους με περιορισμένη ή καθόλου όραση. Αναφέρεται πλέον ως Κώδικας Braille και έχει εφαρμοστεί σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως.

Το έργο του Louis Braille πέρασε από 40 κύματα μέχρι να αναγνωριστεί και να εφαρμοστεί στην εκπαίδευση των τυφλών. Ο ίδιος δεν ήταν εκ γενετής τυφλός αλλά ένα ατύχημα και μία μόλυνση στα μάτια τού προκάλεσε ολική απώλεια όρασης στην τρυφερή ηλικία των 4 χρόνων. Οι γονείς του βλέποντας ότι το παιδί ήταν πανέξυπνο και διψούσε για μάθηση, το έγραψαν στο δημοτικό σχολείο της περιοχής και οι συμμαθητές του τον βοηθούσαν όσο μπορούσαν. Οι δυσκολίες όμως άρχισαν να μεγαλώνουν και ο μικρός Louis γράφτηκε στο Βασιλικό Ινστιτούτο για νέα παιδιά του Παρισιού σε ηλικία 10 ετών. Και κάπου εκεί ξεκίνησε το έργο του.

Ήδη από την παιδική ηλικία ο Louis εκφράζει την άποψή του για το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο βρίσκει ανιαρό και ανούσιο, ενώ θεωρεί πως βασίζεται κυρίως στην αποστήθιση. Στο Ινστιτούτο θα γνωρίσει έναν αξιωματικό του γαλλικού στρατού, τον Charles Barbier, ο οποίος θα του παρουσιάσει το στρατιωτικό σύστημα «νυχτερινής γραφής» που είχε ανακαλύψει ο ίδιος, ένα σύστημα που επέτρεπε την κρυφή επικοινωνία των στρατιωτών, χωρίς να γίνονται αντιληπτοί από τα εχθρικά στρατεύματα. Ο Braille θα βασιστεί στο σύστημα αυτό και δουλεύοντας νύχτα και μέρα θα καταφέρει να διαμορφώσει τον δικό του κώδικα για ανάγνωση και γραφή βασισμένο στην ψηλάφηση κουκίδων αξιοποιώντας την αφή.

Η αποδοχή από τους συμμαθητές του ήταν μεγάλη και σύντομα το σύστημά του υιοθετήθηκε από τους εκπαιδευτικούς του Ινστιτούτου. Σε ηλικία 15 χρόνων θα παρουσιάσει το σύστημα Braille ολοκληρωμένο και θα προσπαθήσει να το προσαρμόσει και στη διδασκαλία της μουσικής, μιας και ο ίδιος έπαιζε ήδη πιάνο και τσέλο. Μαζί με έναν συμμαθητή του θα φτιάξουν την raphigraphe, την πρώτη γραφομηχανή για τυφλούς. Δύο χρόνια αργότερα θα αρχίσει να διδάσκει ο ίδιος σε κάποιες τάξεις του Ινστιτούτου και λίγο καιρό μετά θα  προσληφθεί κανονικά και θα παραμείνει εκεί ως εκπαιδευτικός μέχρι τον θάνατό του το 1852.

Οι ακαδημαϊκοί κύκλοι της Γαλλίας δεν αποδέχτηκαν το έργο του Braille εύκολα και ο Κώδικας Braille αναγνωρίστηκε ως εγκεκριμένη μέθοδος ανάγνωσης και γραφής τυφλών δύο χρόνια μετά τον θάνατο του το 1854. Παρ’ όλο που από το 1878 σε ειδικό συνέδριο στο Παρίσι, ο Κώδικας Braille θα οριστεί ως παγκόσμιο σύστημα γραφής των τυφλών, πολλές χώρες θα τον υιοθετήσουν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα θα γίνει μια προσπάθεια εφαρμογής του το 1882 στην Κέρκυρα από τον γιατρό Αντώνη Παλατιανό, η οποία δε θα βρει υποστηρικτές και το 1948 μια ομάδα Ελλήνων και ξένων επιστημόνων στη Λειψία θα εφαρμόσουν τον Κώδικα Braille στη γλώσσα μας, ο οποίος διδάσκεται μέχρι σήμερα.

Αν και πλέον η εκμάθηση του Κώδικα Braille έχει μπει σε δεύτερη μοίρα, λόγω της ανάπτυξης πολλών λογισμικών αναγνώρισης φωνής και ηχητικών e-books, το έργο του Louis Braille βοήθησε πολλούς τυφλούς να λάβουν την εκπαίδευση που επιθυμούσαν και να μη μείνουν στο περιθώριο. 100 χρόνια μετά τον θάνατό του, το 1952, η Γαλλική κυβέρνηση θα αποδώσει φόρο τιμής στον μεγάλο αυτό εκπαιδευτικό και θα ταφεί στο Πάνθεον του Παρισιού, δίπλα σε μεγάλα ονόματα της Γαλλικής και Παγκόσμιας Ιστορίας, όπως ο Ζαν Ζακ Ρουσώ, ο Βίκτορ Ουγκώ, η Μαρί Κιουρί και ο Αλέξανδρος Δουμάς. Ήταν ένα καθυστερημένο «ευχαριστώ» σε έναν άνθρωπο που έδωσε «φως» σε ανθρώπους που το είχαν χάσει.