Cyberbulling· ο μεγάλος εχθρός της ελευθερίας έκφρασης

Με τη θεαματική είσοδο των Social Media στη ζωή μας και την εδραίωσή τους στην καθημερινότητά μας, έχουμε εκθέσει τη ζωή μας σε ένα κοινό που έχει ξεπεράσει τον κύκλο γνωριμιών μας. Ακόμα και αν επιλέξουμε να μην ανοίγουμε το προφίλ μας σε άτομα που δε γνωρίζουμε, μπορεί εύκολα κάποιος από τους διαδικτυακούς μας φίλους να βγάλει ένα στιγμιότυπο οθόνης της άποψής μας ή μιας προσωπικής μας φωτογραφίας και να την εκθέσει σε άλλα άτομα. Δεν μπορούμε να αναλογιστούμε το εύρος της έκθεσής μας με την εγγραφή μας σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης και αρκετοί βρίσκονται συχνά στη δυσάρεστη θέση να δεχτούν ένα είδος εκφοβισμού, που πλέον έχει οριστεί ως «Cyberbullying».

Το cyberbullying είναι μια μορφή διαδικτυακού εκφοβισμού και συνήθως εφαρμόζεται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το facebook, το twitter και το instagram, για αυτό και συχνά αναφέρεται και ως «Social media bullying». Η μορφή του μεταφράζεται ως μια άκρως επιθετική συμπεριφορά, που βασίζεται στο συναισθηματικό εκφοβισμό για κοινωνικούς λόγους. Αυτού του είδους η παρενόχληση έχει αρχίσει να μοιάζει με έναν αδυσώπητο πόλεμο μεταξύ των χρηστών, ειδικά όταν αυτοί αναφέρονται σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα όπως η υγεία, η ανατροφή των παιδιών, οι ερωτικές προτιμήσεις κ.ά.

Το μεγαλύτερο θύμα του διαδικτυακού εκφοβισμού, εκτός των ανθρωπίνων θυμάτων, είναι η ελευθερία της έκφρασης. Όταν προκύπτει ένα σοβαρό κοινωνικό θέμα οι χρήστες του διαδικτύου προσφεύγουν στο προσωπικό τους χρονολόγιο, για να αναρτήσουν την άποψή τους, συμμετέχοντας έτσι σε μια ευρεία συζήτηση με άλλους χρήστες. Κάποιοι θα επιλέξουν να γράψουν όσα πιστεύουν ως σχόλιο κάτω από ένα σχετικό άρθρο και θα επιδιώξουν να αντιτεθούν σε άλλους χρήστες πολλές φορές με άτοπα επιχειρήματα και με πολλή ένταση. Είναι συχνό φαινόμενο ωστόσο τέτοιες συζητήσεις να ξεφεύγουν από τα όρια του διαλόγου και να καταλήγουν να παίρνουν τη μορφή μιας μάχης όπου οι άσχημοι λεκτικοί χαρακτηρισμοί και ο ψυχολογικός εκβιασμός κυριαρχούν.

Μια μεγάλη πλειοψηφία χρηστών βιώνουν την κατάσταση με τον πιο βάναυσο τρόπο, την έλλειψη της ελευθερίας της έκφρασης. Όταν σαν χρήστης επιλέγεις να μην αναφέρεις την άποψή σου για κάποιο θέμα, φοβούμενος μη σε κράξουν άτομα που έχουν άλλη άποψη και δεχτείς επίθεση, τότε στερείσαι το δικαίωμα αυτό, ακόμα και αν τα επιχειρήματά σου ευσταθούν και αληθεύουν. Αυτός ο ψυχολογικός εκβιασμός ανεβάζει τα επίπεδα του άγχους και δημιουργεί μια φοβία, δύσκολα διαχειρίσιμη.

Ο τρόπος αντιμετώπισης που επιλέγει ο χρήστης για να μη δεχτεί επίθεση για τα πιστεύω του είναι, στο 90% των περιπτώσεων, η μη έκφραση της άποψής του. Προτιμά δηλαδή να κρατάει μέσα του αυτό που ο ίδιος θεωρεί σωστό, όχι γιατί φοβάται να έρθει σε δημόσια αντιπαράθεση, αλλά γιατί κάποιοι θα το χρησιμοποιήσουν για να του επιτεθούν, συχνά με άσχημους χαρακτηρισμούς. Όλο αυτό το κλίμα βοηθάει στο να μένουν απόψεις φυλακισμένες σε μυαλά και να επικρατούν άλλες οι οποίες με μια πρώτη ματιά, μοιάζουν ακλόνητες.

Εν ολίγοις, όλοι έχουμε άποψη ακόμα και στα πιο ευαίσθητα κοινωνικά θέματα αλλά ίσως νιώθουμε ότι δε δικαιούμαστε να βγάλουμε αυτήν την άποψη δημόσια λόγω της κοινωνικής κριτικής που φοβόμαστε ότι θα δεχτούμε, η οποία πολλές φορές είναι φορτισμένη από αρνητικά συναισθήματα τα οποία δεν ελέγχονται από τη λογική. Αυτή η εσωστρέφεια μας οδηγεί σε κοινωνικό αποκλεισμό και μας βυθίζει σε μια λίμνη άγχους που δεν έχει πάτο. Το αίσθημα του φόβου που μας κυριεύει φέρνει κόπωση τόσο στο σώμα όσο και στο μυαλό, ενώ η ντροπή χωρίς αιτία κυριεύει τον συναισθηματικό μας κόσμο.

Το cyberbullying είναι ένας μεγάλος εχθρός της έκφρασης. Ακόμα και το πάτημα ενός like σε ένα σχόλιο του θύτη μπορεί να θεωρηθεί επιβράβευση, οπότε θέλει προσοχή και ψυχραιμία ειδικά σε ευαίσθητες καταστάσεις. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα και αναγνωρισμένο παγκοσμίως. Με την έκφραση και μέσω του υγιούς διαλόγου επιτυγχάνεται μια αρμονική συμβίωση πολλών ανθρώπων σε ένα κοινωνικό σύνολο. Και η στέρηση της ελευθερίας αυτής οδηγεί στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας με θύτες και θύματα όπου δεσπόζει ο εγωισμός και η εσωστρέφεια. Αλήθεια είναι κάτι τέτοιο αυτό που θέλουμε;