«17 Κλωστές»: Όλα όσα κρατάμε από το τελευταίο -ανατριχιαστικό- επεισόδιο

«Πάνω στις Καλοκαιρινές, τη Μέγα Πολιτεία, ο Λαγωνάρης έκανε μέγα ματοχυσία… Πάνω στις Καλοκαιρινές, αγνάντια στο Πονέντε, ο Λαγωνάρης έσφaξε άτομα δεκαπέντε…»

Με τους στίχους αυτούς μεγάλωσαν πολλά παιδιά στα Κύθηρα. Ο πρωταγωνιστής του στίχου, Αντώνης Λαγωνάρης –στη σειρά λεγόταν Αντώνης Γερακίτης ή Καστελάνης-, ήταν ο άνθρωπος που έσφaξε στην κυριολεξία το καλοκαίρι του 1909, 15 άτομα σε μια εκκλησία, για να πάρει εκδίκηση για το άδικο που υπέστη τα προηγούμενα χρόνια. Στα 15 θύματά του –ανάμεσά τους και παιδιά– προστέθηκε ένας ακόμα συγκρατούμενός του και έτσι του δόθηκε ο τίτλος «Καπετάν 16». 16 θύματα που στο τέλος «ενώθηκαν» και με τη δική του ζωή. Και κάπως έτσι, μέσα από τον συγγραφικό οίστρο του Πάνου Δημάκη δημιουργήθηκαν οι «17 Κλωστές», μια υπέροχη αφήγηση εποχής, η οποία μεταφέρθηκε σε σειρά δια χειρός Σωτήρη Τσαφούλια.

Για τη σειρά δε θα πούμε πολλά. Μην κάνουμε και spoiler. Τα διθυραμβικά σχόλια στο Twitter αλλά και στο διαδίκτυο γενικότερα δείχνουν πόσο ο κόσμος το αποθέωσε. Σε αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα όλοι αξίζουν συγχαρητηρίων. Από τον πιο μικρό βοηθό μέχρι και τον ηθοποιό που έκανε πέρασμα μερικών δευτερολέπτων, όλοι συνέβαλαν στο να δείξουν πως η ίδια η κοινωνία δημιουργεί τους δαίμονές της.

Να διευκρινίσουμε ότι κανένας δεν αθωώνει τον δολ@φόνο. Ούτε η σειρά του δίνει δίκιο. Ο κάθε ένας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του. Αλλά δεν ήταν ο μόνος φταίχτης. Ό,τι έλαβε, αυτό έδωσε. Έλαβε πόνο κι αχαριστία, έδωσε πίσω το ίδιο. Κατηγορήθηκε άδικα και μετά αδίκησε κι αυτός άλλα άτομα, τα οποία δεν του έφταιγαν σε τίποτα. «Ο κόσμος είναι κακός» έλεγε και ξανάλεγε. Κι αν προσπάθησε να το ξορκίσει μέσα του, κι αν βυθίστηκε στα ναρκwτικά, για να ταξιδεύει σε έναν κόσμο πιο δίκαιο και σωστό ήταν μόνο μέχρι να πάρει την τελευταία ρουφηξιά του τσιγάρου και μετά, επανερχόταν στην πραγματικότητα. Αλλά όπως είπε ο φίλος του «δε διορθώνεται το άδικο με το άδικο».

Γιατί το έκανε; Γιατί από θύμα έγινε θύτης; Ίσως, γιατί η κοινωνία –όχι μόνο η ελληνική– πάντα θα έχει Σκαλέρηδες σε κάθε άκρη του κόσμου, όπου ζουν άνθρωποι. Ανθρώπους που θα βάζουν το χρήμα πιο πάνω από τον άνθρωπο. Όπου όμως υπάρχουν Σκαλέρηδες να δημιουργούν τις λάθος εντυπώσεις, θα υπάρχουν κι Αντώνηδες, που δε θα κάνουν κακό αλλά θα καταδικαστούν και θα στιγματιστούν. Ο Αντώνης –και ο κάθε Αντώνης– θα μείνει στην ιστορία ως η κεντρική φιγούρα σε μια ξεθωριασμένη φωτογραφία του 1909 ανάμεσα στους αστυνομικούς τη μέρα της σύλληψής του και όχι ως ένα θύμα δίπλα στα δικά του θύματα. Μήπως δε θα πρέπει να στιγματιστεί μόνο αυτός που διέπραξε το έγκλημα κι αυτός που όπλισε το χέρι του; Η κοινωνία, δηλαδή, που πίστεψε έναν Σκαλέρη κι έκλεισε τα αυτιά της στη «συγνώμη» της Σκαλέραινας;

Ο Τσαφούλιας θέλησε να μας δείξει την σκληρή πραγαμτικότητα που έζησε ο Αντώνης. Για τον πρωταγωνιστή, Πάνο Βλάχο, τα έχουμε ξαναπεί. Θύματα, όμως, ήταν και οι δύο γονείς του Λαγωνάρη, οι οποίοι έφυγαν και αυτοί με τον καημό της αδικίας. Ο αγαπημένος μας τσιγκούνης μπακάλης, ο Κώστας Φλωκατούλας μας συγκλόνισε με την ερμηνεία του ως πατέρας του Αντώνη. Ένα μεγάλο ταλέντο που ταυτίσαμε με κωμικούς ρόλους, σε αυτή τη σειρά τράβηξε την προσοχή των τηλεθεατών χωρίς να πει πολλές λέξεις. Ειδικά στην τελευταία του σκηνή στη βάρκα, που δε μίλησε καθόλου. Ωστόσο, ήταν τόσο καθηλωτική η ερμηνεία και διαγραφόταν στο πρόσωπό του όλη η πίκρα που κουβαλούσε για την αδικία που χτύπησε την οικογένειά του, που το βλέμμα του τηλεθεατή έμενε εκεί, αγνοώντας ακόμα και τα καταγάλανα τοπία του Αιγαίου. Ενώ για την τραγική μάνα της υπόθεσης, έγραψαν στο Twitter ότι «αν η Αθηνά Τσιλύρα ήταν στην Αμερική, την επόμενη εβδομάδα θα ήταν καλεσμένη στα Όσκαρ».

Είδαμε και τον Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη σε έναν ρόλο πολύ διαφορετικό από αυτούς που τον έχουμε συνηθίσει ως τώρα και φυσικά πολύ πιο μακριά από τον ιδιαίτερο κόσμο του καθηγητή Λαΐνη. Ένας ρόλος ενός στυγνού αστυνομικού διοικητή, ο οποίος με ελάχιστες φράσεις και σκληρά βλέμματα μας μετέφερε ακριβώς στο κλίμα των φυλακών της εποχής. Και φυσικά, τον Μάνο Βακούση, στον ρόλο του ιερέα του χωριού, που στο τέλος αψήφησε τα σχόλια και πήγε να κάνει αυτό που έπρεπε.

Εκτός από τους γονείς του, θύμα ήταν και η Άννα του. Αν και δεν είναι σίγουρο ότι υπήρξε στην πραγματικότητα με αυτό το όνομα, η Ντένια Στασινοπούλου μας έδειξε πώς το μαρτύριο της αγάπης μπορεί να αμαυρώσει μια ζωή. Τελικά, μήπως να θυμόμαστε τον Αντώνη και την Άννα, όπως εκείνος τα είδε σε όραμα στα δευτερόλεπτα που ξεψυχούσε στη φυλακή; Γιατί όσα επεισόδια και να γινόταν γι’ αυτή η σειρά, πάλι θα καταλήγαμε ότι όσα χρόνια και να περάσουν, οι άνθρωποι δεν αλλάζουν. Διαβάζοντας κι ακούγοντας για τη ζωή και τα εγκλήματα του Καστελάνη –για τα οποία δήλωνε αμετανόητος– σκεφτόμαστε, τελικά, αν μπορεί ένας εγκληματίας, ένας μαζικός δολ@φόνος, να προκαλέσει τον οίκτο μας. Όχι να πάρει συγχωροχάρτι. Αλλά να δούμε μήπως τελικά, κάπως ενδόμυχα κατανοούμε, πώς η κακία του κόσμου συσσωρεύτηκε στο μ@χαίρι του Αντώνη.

Ο Θουκυδίδης είχε πει «Αδικούμενοι οι άνθρωποι μάλλον οργίζονται ή βιαζόμενοι», δηλαδή ότι οι άνθρωποι περισσότερο οργίζονται, όταν τους αδικούν παρά όταν τους ασκείται βία. Και οι «17 Κλωστές» έρχονται να μας δώσουν τροφή, για να σκεφτούμε πώς πρέπει να αλλάξουμε εμείς πρώτα, διότι είναι ο μόνος τρόπος να αλλάξει η κοινωνία μας.