Οι δάσκαλοι ασκούν λειτούργημα κι ας μη δουλεύουν καλοκαίρι

Μόλις αναφέρεις σε κάποιον ότι είσαι εκπαιδευτικός, 8 στις 10 φορές το πρώτο σχόλιο θα αφορά τι τυχερός που είσαι που έχεις τόσες διακοπές κατά τη διάρκεια του χρόνου και πόσο «ωραία» περνάς μέσα στη τάξη, αφού όλη τη μέρα είσαι μες τις χαρές και τραγούδια. Η πραγματικότητα όμως διαφέρει πολύ, πάρα πολύ.

Το 2012, με πρωτοβουλία της Unesco, δημοσιεύτηκε μια έκθεση για τα ωράρια εργασίας των επαγγελμάτων. Στον κλάδο των εκπαιδευτικών συγκεκριμένα ανέφερε ότι 21 ώρες διδασκαλίας ισούται με 84 ώρες γραφείου. Πέρα από τις ώρες διδασκαλίας ο εκπαιδευτικός κάθε βαθμίδας πρέπει να ξοδέψει έξτρα χρόνο για προετοιμασία και αξιολόγηση των μαθητών του και να κάνει γραφειοκρατικές εργασίες που συχνά είναι χρονοβόρες και πολύπλοκες. Αν τα βάλεις κάτω και τα καταγράψεις, θα δεις ότι εφτά 24ωρα την εβδομάδα μπορεί να μη φτάσουν, για να καλύψεις τη δουλειά που πρέπει να κάνεις μέσα στις 5 εργάσιμες μέρες. Ίσως γι’ αυτό οι εκπαιδευτικοί να είναι οι πρώτοι στη λίστα με τις ασθένειες που παράγοντας κινδύνου είναι το άγχος, όπως καρδιακές παθήσεις και burn-out.

Και πάλι όμως η ταμπέλα «3 μήνες διακοπές το καλοκαίρι» παραμένει, ακόμα και αν εξηγήσουμε τα αυτονόητα. Ποια είναι αυτά; Μα φυσικά ο λόγος που κλείνουν τα σχολεία το καλοκαίρι στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες: επίσημα τα σχολεία στη χώρα μας κλείνουν στις 21 Ιουνίου κάθε χρόνο -και μένει δηλαδή 2 μήνες και 1 εβδομάδα για διακοπές- κάτι που έχει οριστεί λόγω των κλιματικών συνθηκών. Κάθε χώρα, ανάλογα με το κλίμα της, έχει ορίσει τις σχολικές διακοπές και αν το καλοσκεφτούμε, δε θα ήθελε κανείς να έχει το παιδί σε μια τάξη μέσα Ιουλίου με τις θερμοκρασίες στο κόκκινο. Και επειδή γίνεται και λόγος για τις αργίες και τις διακοπές των Χριστουγέννων και του Πάσχα, αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και αυτές καθορίζονται σύμφωνα με τις πολιτιστικές και πολιτισμικές παραδόσεις κάθε λαού. Για παράδειγμα, σε ορισμένα κρατίδια της Γερμανίας οι καλοκαιρινές διακοπές διαρκούν 6 εβδομάδες, αλλά υπάρχουν και 2 εβδομάδες αργίας για φθινοπωρινές διακοπές ή για τον εορτασμό του καρναβαλιού.

Πέρα όμως από αυτό, ο εκπαιδευτικός χρειάζεται τις παύσεις του, για να ηρεμήσει από την ένταση και τις απαιτήσεις του λειτουργήματος που ασκεί και για να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του. Εκτός από το ωράριο που συχνά δεν είναι αρκετό και αφιερώνει χρόνο από την προσωπική και οικογενειακή ζωή του, η έντονη κοινωνική ευθύνη που κουβαλάν οι εκπαιδευτικοί για να μεταδώσουν τη γνώση στα παιδιά και να τους παρέχουν τα εργαλεία, ώστε να αξιοποιήσουν τα μυαλά και τις ιδέες τους, αποτελεί μια πηγή ατελείωτου άγχους που σε συνδυασμό με την άσκοπη και συχνά άδικη κριτική από πλευράς γονέων και άλλων φορέων είναι εξουθενωτική.

Η προσπάθεια του να διδάξει κανείς σε μια τάξη με 20 διαφορετικά παιδιά που έχουν 20 διαφορετικές προσωπικότητες και παράλληλα να ικανοποιήσει κάθε γονέα -για κάθε παιδί επί δυο, δηλαδή, άλλα 40 άτομα- και να διεκπεραιώσει ένα σωρό γραφειοκρατικά ζητήματα -εκεί το μέτρημα χάνεται- είναι σίγουρα ένας συνδυασμός που συχνά εξαντλεί τα όρια της ανθρώπινης αντοχής και έρχεται η καταπόνηση του οργανισμού και η εξάντληση. Όσο η βαθμίδα εκπαίδευσης κατεβαίνει και έχεις να κάνεις με μικρά παιδιά που βγαίνουν πρώτη φορά από τη φωλιά της οικογένειας, τόσο πιο δύσκολη είναι η θέση του εκπαιδευτικού.

Οι στρεσογόνες διαδικασίες που περνάνε οι εκπαιδευτικοί εξαντλούν τα αποθέματα κουράγιου και όρεξης για δουλειά και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε λάθη στη διδασκαλία τους. Αυτό κατ’ επέκταση έχει αρνητική επίπτωση στα παιδιά. Ας μην ξεχνάμε ότι το παιδί είναι ένα σφουγγάρι που ρουφάει κάθε γνώση που παίρνει και μεγαλώνοντας διαμορφώνει την κριτική του σκέψη και μαθαίνει έτσι να χειρίζεται και να αξιοποιεί αυτά που διδάσκεται. Όταν όμως οι βάσεις δεν μπούνε σωστά και το έργο του εκπαιδευτικού κωλύεται από τις παραπάνω διαδικασίες, τα παιδιά είναι τα πρώτα θύματα και μετά ο εκπαιδευτικός σαν άνθρωπος. Γι’ αυτό εμπιστεύσου τον εκπαιδευτικό του παιδιού σου και μην τον κρίνεις διαρκώς.

Επομένως δίπλα στη λίστα με την καταμέτρηση των διακοπών που έχουν οι εκπαιδευτικοί, ας προσπαθήσουμε να γράψουμε και όλα αυτά που έχει να διεκπεραιώσει ένας εκπαιδευτικός, μέσα και έξω από τη σχολική τάξη, και τότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα καταλάβουμε πόσο δύσκολο είναι να είσαι εκπαιδευτικός και πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη για διακοπές και ανασυγκρότηση δυνάμεων.