Τι συμβολίζει η πεταλούδα;

Η πεταλούδα είναι έντομο ιδιαίτερα προσφιλές στον άνθρωπο και ειδικά στα παιδιά, κυρίως λόγω των εντυπωσιακών χρωματισμών των φτερών της. Έχει συνδεθεί με μύθους, θρύλους και δοξασίες, ενώ αποτελεί αντικείμενο μελέτης στις επιστήμες της Βιολογίας, της Φυσικής και της Ψυχολογίας. Για πολλούς, η πεταλούδα συμβολίζει την ψυχή. Γιατί όμως ένα μικρό και δυνητικά εύθραυστο έντομο συνδέθηκε με κάτι τόσο μεγάλο και ισχυρό;

Πιθανή απάντηση σ’ αυτή την ερώτηση μπορούμε να δώσουμε αν ανατρέξουμε σε κιτάπια της Ελληνικής μυθολογίας και θυμηθούμε την αγάπη του θεού Έρωτα με μια θνητή πριγκίπισσα. Η Ψυχή ήταν κόρη του βασιλιά της Σικελίας και μάλιστα τόσο όμορφή που όλος ο κόσμος τη θαύμαζε. Αυτό ενοχλούσε τη Θεά Αφροδίτη που έστειλε τον γιο της, τον φτερωτό Έρωτα, να δηλητηριάσει τα μυαλά των αντρών, ώστε η πανέμορφη πριγκίπισσα να μη βρει ταίρι. Ο Έρωτας όμως μαγεύτηκε από την Ψυχή και έσμιξε μαζί της σ’ ένα παλάτι που έφτιαξε για αυτή μακριά από την οικογένειά της, χωρίς να της αποκαλύψει ποιος είναι. Η αφελής νέα, επηρεασμένη από τη ζηλόφθονη συμπεριφορά των αδερφών της, προσπάθησε να τον ανακαλύψει και όταν τον κατάλαβε, τον τραυμάτισε κατά λάθος με το αίμα της, ο Έρωτας θύμωσε και έφυγε.

Η Ψυχή περιπλανήθηκε σε διάφορες πολιτείες ψάχνοντάς τον, ζητώντας βοήθεια ακόμα και απ’ τους θεούς. Όταν η Αφροδίτη έμαθε την αλήθεια, φυλάκισε τον γιο της επειδή την παράκουσε και κράτησε την Ψυχή αιχμάλωτη. Προκειμένου να απαλλαγεί από αυτή, της έβαζε δοκιμασίες, πιστεύοντας κάθε φορά ότι θα αποτύχει και θα χάσει τη ζωή της. Η αγάπη όμως της Ψυχής και του Έρωτα ήταν τόσο δυνατή που και οι δύο κατάφεραν να σπάσουν τα δεσμά τους και να ενωθούν με τα ιερά δεσμά του γάμου ενώπιον του Δία, ο οποίος έκανε την Ψυχή θεά, δωρίζοντας της φτερά σαν της πεταλούδας για να πετάει όπως ο αγαπημένος της. Από τη σμίξη των δύο γεννήθηκε ένα μωρό που ονομάστηκε Ηδονή.

Η πεταλούδα πρωταγωνιστεί και σε θρύλους άλλων λαών, όπως Αζτέκων και Ινδιάνων. Στη μυθολογία των Μεξικανών συμβολίζει την ψυχή και τον θάνατο, ενώ μια δοξασία αναφέρει ότι αν έρθει στην πόρτα σου μαύρη πεταλούδα, κάποιος στο σπίτι θα πεθάνει. Οι Ινδιάνοι Blackfoot πίστευαν ότι φέρνει ύπνο, γι’ αυτό ζωγράφιζαν πεταλούδες σε δέρματα και τα έβαζαν το βράδυ στο προσκεφάλι των μωρών τους. Για τους Wayuu της Κολομβίας και της Βενεζουέλας, αλλά και για τους Ιάπωνες, η άσπρη πεταλούδα θεωρείται η ψυχή ενός προγόνου και αν σε επισκεφτεί δεν πρέπει να τη διώξεις, γιατί αλλιώς το πνεύμα θα σε καταδιώκει μια ζωή. Στο ίδιο μήκος κύματος, οι Αζτέκοι και οι Maori της Νέας Ζηλανδίας θεωρούσαν την πεταλούδα μετενσάρκωση των ψυχών που έφυγαν, γι’ αυτό δεν επέτρεπαν σε κανέναν να την πειράξει ή να την ενοχλήσει.

Οι μύθοι και οι ταυτίσεις με την πεταλούδα προέκυψαν κατά πάσα πιθανότητα από τη φυσική διαδικασία της μεταμόρφωσης που περνάει απ’ όταν είναι νεογέννητη μέχρι να ενηλικιωθεί. Το αβγό σπάει στο φύλλο και βγαίνει η κάμπια, η οποία στη συνέχεια αυτοφυλακίζεται στο κουκούλι που φτιάχνει η ίδια και γίνεται χρυσαλλίδα και στο τέλος σπάει τα δεσμά της και μεταμορφώνεται στο πολύχρωμο και εντυπωσιακό έντομο που ξέρουμε.

Η πεταλούδα δεν αποτελεί αντικείμενο μελέτης μόνο για τους ανθρωπολόγους και τους βιολόγους. Αν και δύσκολα γίνεται κατανοητό, πριν μερικά χρόνια η Φυσική μάς μίλησε για το «φαινόμενο της πεταλούδας» στη κβαντική μηχανική που αναφέρεται στη θεωρία του χάους. Περίπου το 1960 ο μετεωρολόγος Edward Lorenz μελετούσε καιρικά φαινόμενα και παρατήρησε ότι οι τροχιές των φάσεών τους έδιναν ένα σχήμα που έμοιαζε με φτερά πεταλούδας. Η θεωρία του χάους σε ένα σημείο αναφέρει ότι «ένα φτερούγισμα των φτερών της πεταλούδας στον Αμαζόνιο, μπορεί να προκαλέσει τυφώνα στην Κίνα», προσπαθώντας να εξηγήσει πως μια εξαιρετικά μικρή και πολλές φορές φαινομενικά ασήμαντη μεταβολή σε κάποιο φαινόμενο μπορεί μετά από πολλές ώρες να επηρεάσει σημαντικά την εξέλιξή του.

Μετά τη Φυσική, η πεταλούδα πέρασε και στην Ψυχολογία. Η «μαγική» της σχεδόν ιδιότητα να μεταμορφώνεται από κάτι μικρό -και όχι και τόσο ελκυστικό- σε κάτι μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό αποτέλεσε «κλειδί» στην προσπάθεια των ψυχολόγων να θεραπεύσουν ασθενείς. Με απλά λόγια, ταύτισαν τη μεταμόρφωση με την αλλαγή που χρειάζεται κάποιος στην καθημερινότητά του για να απαλλαγεί από τα δεσμά της κατάθλιψης και άλλων ψυχικών νόσων.

Ουσιαστικά, η πεταλούδα αποτελεί σύμβολο δύναμης και δείχνει πως πολλές φορές μέσα από δυσκολίες και πειρασμούς δυναμώνει κανείς ακόμη περισσότερο. Αν μπορούσαμε να δώσουμε μια ερμηνεία στο γιατί ο κόσμος λατρεύει τόσο πολύ αυτό έντομο, θα λέγαμε ότι παίζει ρόλο η μεταμόρφωσή του. Αφού η πεταλούδα μπορεί να σπάσει τα δεσμά της και να εξελιχθεί σε κάτι τόσο όμορφο, γιατί να μην μπορεί κι ο άνθρωπος;

Θέλουμε και τη δική σου άποψη!

Στείλε το άρθρο σου στο info@pillowfights.gr και μπες στη μεγαλύτερη αρθρογραφική ομάδα!

Μάθε περισσότερα ΕΔΩ!