Δεν είναι υποκειμενική, δεν αποτελεί αξίωμα, και δεν αξιώνει και τίποτα από κανένα. Η αλήθεια είναι σαν τον αέρα, μια και ανήκει σε όλους. Απλά υπάρχει, σε αντίθεση με το ψέμα που είναι κατασκευασμένο.
Όλοι τη ζητούμε, και ενίοτε την απαιτούμε. Από μικρά μας έμαθαν ότι η αλήθεια λύνει τα προβλήματα των ανθρώπων ενώ το ψέμα τα δημιουργεί. Μας έλεγαν μάλιστα ότι λάμπει κιόλας, και φανταζόσουν να φέγγει κάποιο φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι σου όταν έλεγες στο δάσκαλο την αλήθεια ότι όντως έβαλες τρικλοποδιά στο Θανάση από το Γ3 επειδή είναι μαλάκας.
Μεγαλώνοντας όμως άρχισες να καταλαβαίνεις το βάρος της αλήθειας. Τα παιδικά σου μάτια αποτύπωναν εικόνες, τα αυτιά σου αφομοίωναν κουβέντες και η αντίληψή σου συλλάμβανε αντιφάσεις μεταξύ λόγων και πράξεων. Άρχισες να κατανοείς ότι ζεις σε ένα κόσμο που η εξουσία ελέγχεται από το χρήμα, η εμφάνιση έχει μεγαλύτερη σημασία από την ψυχή, και η φινέτσα είναι σε υψηλότερη θέση από τις αξίες και την ακεραιότητα.
Έχουν καταγραφεί ένας σωρός διθυραμβικές ατάκες σχετικά με την αλήθεια, τη λάμψη και την αξία της, αλλά ελάχιστες για τα ψέματα που πολλές φορές την ντύνουν. Κι αυτό γιατί η κατάκτησή της δεν προέρχεται από την ακολουθία μερικών λέξεων που λαμβάνει το αφτί. Είναι μια διεργασία ψυχική, πρέπει να βιωθεί και έπειτα να αποτυπωθεί μέσα μας.
Όταν ήρθε όμως για πρώτη φορά η ώρα να ακούσεις μια δύσπεπτη αλήθεια, κόμπιασες, το στήθος σου μούδιασε, και ήλπισες να μην την έχεις μάθει ποτέ. Σαν κάτι γέρους, που φοβούνται να κάνουν εξετάσεις μην τυχόν και μάθουν ότι κάτι άσχημο συμβαίνει στην υγεία τους, και η ιδέα να το μάθουν τους τρομάζει ακόμα περισσότερο από την ίδια την ύπαρξη του προβλήματος. Όταν ήρθε η ώρα να πεις μια σκληρή αλήθεια για πρώτη φορά δίστασες να την ξεστομίσεις, πιστεύοντας ότι θα προκαλέσεις ακόμα χειρότερη ζημιά από αυτή που έχεις ήδη κάνει. Ντράπηκες να αντιμετωπίσεις την αδικία για την οποία εσύ ευθυνόσουν.
Και μιλώντας για αλήθειες, η μεγαλύτερη όλων είναι ότι το ψέμα, ειδικά όταν σε βολεύει, το μπουκώνεις βουλιμικά και χωρίς δεύτερη σκέψη. Εθίζεις τον οργανισμό σου να καταφεύγει στη μεθαδόνη του και να τέρπει τον εγωισμό σου με ψέματα τα οποία καταπίνει, όπως ρουφά το γάλα από το μπιμπερό ένα πεινασμένο βρέφος. Η αλήθεια αντίθετα, είναι μια φαρμακερή αντιβίωση. Ένα υπόπικρο ζουμί που πίνεις κουταλιά-κουταλιά, πίνοντας μαζί και δέκα ποτήρια νερό για να διώξεις την επίγευση που αφήνει στο στόμα σου.
Θέλει πολλά κιλά όρχεις να ξεστομίσεις το «δε σε αγαπώ πια», και αντίστοιχα πολύ γερό στομάχι για να το ακούσεις. Θέλει τεράστια αποθέματα τόλμης να κοιτάξεις έναν άνθρωπο που σε αγαπά στα μάτια και να του πεις «δεν αντέχω άλλο», και εξίσου τεράστια αποθέματα κουράγιου για να το ακούσεις να στο λέει. Και πολλοί άνθρωποι δυστυχώς, επιλέγουν να υπομένουν τον ίδιο πόνο που ζούσαν πριν, την ίδια πίεση και δυσφορία, μόνο και μόνο επειδή την έχουν πια συνηθίσει. Όπως η σύζυγος που δέχεται σωματική βία από το μέθυσο άντρα της, αλλά όταν οι γείτονες τον καταγγέλουν, αυτή τον καλύπτει καταθέτοντας ότι οι μελανιές της προέρχονται από κάποιο γλίστρημα στη σκάλα και ότι ο άντρας της την αγαπά, επιμηκύνοντας το καθημερινό της μαρτύριο.
Πόσους «ευαγγελιστές» της αλήθειας γνώρισες στη ζωή σου και αποδείχτηκαν τελικά οι χειρότεροι ψεύτες; Πόσοι είχαν την αλήθεια εξαπτέρυγο και εν τέλει μετά από καιρό κατάλαβες ότι όσα σου είχαν πει ήταν περισσότερο μυθιστόρημα παρά η πραγματική τους ζωή; Οι ψεύτες λατρεύουν τους όρκους. Και στην πλειονότητά τους θα τους συναντήσεις απέναντί σου, να σου κουνούν και επιδεικτικά το δάχτυλο. Μην επαναπαύεσαι περιμένοντας να σου πει κανείς την αλήθεια. Την αλήθεια δε στην υποδεικνύουν, τη μαθαίνεις μόνος σου. Και όπως είπε και ο Κικέρων, ο καλύτερος κήρυκας της αλήθειας, είναι ο χρόνος.
Η ίδια η ζωή είναι δομημένη σε μια ευαίσθητη ζυγαριά που ισοσκελίζει την αλήθεια με το ψέμα σε μια ισορροπία συμβίωσης μεταξύ των ανθρώπων. Και όποτε αυτός ο ζυγός γείρει είτε προς την αλήθεια, είτε προς το ψέμα, επέρχεται σύγκρουση. Και όσο κι αν ζητάς την αλήθεια, μέσα σου πολλές φορές θα δειλιάσεις γιατί ξέρεις πόσο συντριπτική μπορεί να γίνει. Η ελπίδα πεθαίνει λένε τελευταία. Έχεις αναρωτηθεί ποτέ το γιατί; Μήπως γιατί αφήνεις την αλήθεια και την επίγνωση να πεθάνουν από την πείνα, ταΐζοντας μόνο την ελπίδα, προσπαθώντας απελπισμένα να την κρατήσεις ζωντανή; Συγγενείς επιβατών ενός αεροπλάνου που κατέπεσε, περιμένουν μέρες ολόκληρες για μια πληροφορία τόσο προφανή, που όμως το μυαλό δε θέλει να την αποδεχθεί. Μάνες στην Κύπρο 40 χρόνια μετά, εξακολουθούν να θεωρούν τα παιδιά τους αγνοούμενους και όχι νεκρούς. Και σε κάθε περίπτωση δικαιολογούνται, διότι οι μηχανισμοί άμυνας που έχουν ενεργοποιηθεί μέσα τους έχουν σκοπό να ετοιμάσουν την ψυχή τους να αποδεχθεί κάποια στιγμή, ότι έχασαν τον άνθρωπό τους. Εσένα ποια είναι η δικαιολογία σου; Μια ρώσικη παροιμία λέει ότι καλύτερα να σε χαστουκίσει μια αλήθεια, παρά να σε φιλήσει ένα ψέμα.
Τα όμορφα λόγια είναι διπλωματία, εφευρετικότητα, ευκαμψία, και λεπτοί χειρισμοί, μια μάταιη προσπάθεια να τετραγωνιστεί ο κύκλος. Η αλήθεια από την άλλη είναι ευθυκρισία, αντικειμενικότητα, μιλά με διαπιστευτήρια και είναι παντελώς ανελαστική. Και μπορεί λέγοντας την αλήθεια να καταλήγεις να κοιμάσαι μόνος, αλλά όταν το στήθος δε βαραίνει από ενοχές και τύψεις, κάνεις τον καλύτερο ύπνο.
Γιατί η αλήθεια είναι ιδανικό, και τα ιδανικά δε γνωρίζουν φόβο.
Επιμέλεια Κειμένου Αλέξη Φαραντούρη: Κατερίνα Κεχαγιά.
Συντάκτης: Αλέξης Φαραντούρης
