Να είσαι ευθύς

Ευθύτητα. Και μόνο στο άκουσμά της σε προϊδεάζει θετικά. Μπορεί να μην περιέχει τις πιο βολικές απαντήσεις, περιέχει όμως πάντα τις σωστές. Ο άνθρωπος που είναι ευθύς μπορεί να μην είναι πάντα κι απ’ όλους αποδεκτός, κάνει όμως σίγουρα τον καλύτερο και πιο ήσυχο ύπνο.

Όπως έχει πει κι ο Ντοστογιέφσκι, «τίποτα πιο δύσκολο από την ευθύτητα και τίποτα πιο εύκολο από την κολακεία». Όλοι υποστηρίζουν ότι τη θέλουν, ελάχιστοι το εννοούν, κι ακόμα λιγότεροι την αντέχουν. Έτσι κι αλλιώς όμως, δεν την αξίζουν κι όλοι.

Αντιπαρερχόμενοι το γεγονός ότι ζούμε σε ένα κόσμο χτισμένο πάνω στη δηθενιά και το ψέμα, η ευθύτητα εξακολουθεί να θεωρείται αρετή και μάλιστα σπάνια. Είναι αξιοπιστία, γνησιότητα, ειλικρίνεια που μπορεί να εκφράζεται με ένα τρόπο πρωτόγονο, είναι όμως ανιδιοτελής και δεν αποσκοπεί στην ωραιοποίηση, την εξαπάτηση και την κολακεία.

«Στα λόγια όλοι καλά τα λέμε», θα σκεφτείς. Δίκιο έχεις. Ακόμα καλά-καλά δεν είχες μάθει την προπαίδεια, όταν κατάλαβες ότι νομοτελειακά αυτός που επιλέγει την ευθύτητα πληρώνει βαρύ τίμημα. Βαρύ όχι στη συνείδησή του, αφού έχει την καθαρότερη απ΄όλους. Όταν όμως οι «θιγμένοι» απ’ την αλήθεια αρχίζουν να συσπειρώνονται εναντίον του, κανείς δε θα σταθεί στο πλευρό του, αφού οι μεν θιγμένοι τον εχθρεύονται, κι οι δε παρατηρητές, που δεν εξαρτώνται είτε άμεσα είτε έμμεσα απ’ τις συνέπειες των λεγόμενών του, θέλουν να παραμείνουν παρατηρητές, οπότε δε λαμβάνουν θέση. Αυτό είναι το τίμημα, και κάπως έτσι σκοτώνουμε την ίδια ανιδιοτέλεια, την οποία αύριο-μεθαύριο θα παρακαλάμε να βρούμε στον άνθρωπό μας, το συνεργάτη μας, το φιλαράκι μας.

Αποκτήσαμε τόσο ευαίσθητα στομαχάκια που δεν μπορούν να χωνέψουν ούτε την αλήθεια και στρουθοκαμηλίζουμε στα προβλήματά μας. Δε λέμε στη σχέση μας ότι βαρεθήκαμε για να μην την πληγώσουμε, λες και θα πληγωθεί λιγότερο όταν ανακαλύψει ότι μπορεί να μην τη χωρίσαμε, αλλά όλο αυτό τον καιρό καβλαντίσαμε (το λιγότερο) ακόμα και με την παπαδιά απ’ το χωριό. Δε λέμε «απολύεσαι», αλλά «πρέπει να λήξει η συνεργασία μας». Δε λέμε «χωρίζουμε», αλλά «πρέπει να μείνουμε λίγο μόνοι».

Να είσαι ευθύς, φίλε. Αν λες την αλήθεια, η πλάγια οδός είναι περιττή. Η αλήθεια είναι φως, κι απ’ το φως τρέχουν να κρυφτούν μόνο οι κλέφτες, οι κατσαρίδες και τα ποντίκια. Άσε τη διπλωματία για τους διπλωμάτες. Το πλάγιο μπορεί να το λάτρεψαν πολλοί αλλά είναι παράκαμψη, χαμένος χρόνος, παραπάνω απόσταση. Κι όλο αυτό το χάσιμο του χρόνου, όλη αυτή η παραπάνω απόσταση θα βρεθεί στις δικές σου πλάτες και μόνο. Κι όταν η μπόρα –που νόμιζες ότι θα είναι βροχούλα αν πλατειάσεις σαν σενάριο του Φώσκολου– περάσει, θα ανακαλύψεις ότι δεν υπήρξε καμία ουσιαστική διαφορά απ’ το να το αντιμετώπιζες ευθέως.

Όλοι μεταξύ μας είμαστε διαφορετικοί. Άλλος λίγο πιο ευέξαπτος, άλλος λίγο πιο ευαίσθητος, άλλος λίγο πιο κουτοπόνηρος, κι άλλος λίγο πιο μαλάκας. Γι’ αυτό το λόγο η ανθρωπότητα εφηύρε τον τρόπο να εναρμονίσει τη μεταξύ μας επικοινωνία χωρίς να βγαίνουν τα γιαταγάνια κι οι γκλίτσες σε κάθε διαπληκτισμό, και τον ονόμασε ευγένεια. Δυστυχώς όμως η κουτοπονηριά κάποιων την κατάντησε κι αυτή την κακομοίρα να είναι ταυτισμένη με τη δουλοπρέπεια, τη διπλωματία και τη χειραγώγηση.

«Τα σκατά όσο και να τα μελώσεις λουκουμάδες δε γίνονται», που έλεγε η γιαγιά μου η συχωρεμένη. Αυτό που έχεις να πεις, καλό ή κακό, είτε πρόκειται να συγκινήσει είτε πρόκειται να πληγώσει, απλά άνοιξε το στόμα σου και πες το. Αν πρέπει κάτι να βελτιώσεις, βελτίωσε τον άνθρωπο κι όχι την εικόνα. Είτε αυτός ο άνθρωπος στέκεται απέναντί σου είτε αυτός ο άνθρωπος είσαι εσύ ο ίδιος. Δε θα σε εκτιμήσουν πολλοί, αλλά θα σε λατρέψουν αυτοί που πρέπει.